(Zich) Verweren

Er zijn twee betekenissen van 'verweren'. Iets kan namelijk verweren door bijvoorbeeld slechte weersomstandigheden. Maar de andere betekenis is dat je jezelf verweert, bijvoorbeeld als je aangevallen wordt. Die laatstgenoemde is dit keer het woord waar het over gaat. Waarom heet het 'verweren'?

Wer = vir

Oorspronkelijk was het 'wer' in 'verweren' niet wer, maar 'vir' (met een korte i). Dat kun je nog steeds wel horen in de uitspraak. Dit was niet voor niets zo. Het Latijnse woord 'vir' betekent namelijk 'man'. 

Be a man 

Wat dus eigenlijk de letterlijke betekenis is van dit woord, is 'je als een man gedragen'. En wat deden mannen wel en vrouwen niet? Juist, terugvechten als ze aangevallen werden, in plaats van bijvoorbeeld proberen te vluchten, wat vrouwen intuïtief eerder doen. En laat dat nou precies de betekenis zijn die wij nog steeds voor 'zich verweren' gebruiken (al kunnen steeds meer vrouwen tegenwoordig ook prima hun mannetje staan)!

Heerlijk

Wat een heerlijke maaltijd. Wat een heerlijke dag. We gebruiken het woord ‘heerlijk’ vaak. Maar waar komt het vandaan? Waarom noemen wij iets wat wij heel aangenaam vinden ‘heerlijk’?

Sociale verschillen

Om die vragen te kunnen beantwoorden gaan we terug naar de tijd dat er nog sociale verschillen onder de bevolking waren die zich uitten in standen. Je had de geestelijkheid, de adel en de boeren. Het kwam voor dat boeren moesten werken voor een edele. Die edele, de heer, had allerlei rechten. Zijn boeren moesten bijvoorbeeld betalen om hun vee over zijn land te laten passeren, of moesten een deel van hun oogst aan de heer afstaan. Dit waren dus rechten die alleen een heer had, oftewel ‘heerlijke rechten’.

Het verband

Heerlijk vindt zijn oorsprong dus in de tijd dat er nog verschillende standen waren. Maar wat hebben die rechten van de heer met ons woord ‘heerlijk’ te maken? Dat lijkt abstracter dan het is. Heerlijke rechten waren rechten van de voornaamsten. Dat waren dus aangename en fijne dingen. En daar is het verband al met ons woord heerlijk: wij gebruiken het nu namelijk nog steeds voor aangename zaken. Wie had dat gedacht!