Ouderwets

'Ouderwets' heeft bij ons vaak een negatieve lading. Maar wist je dat 'ouderwets' niet altijd een negatieve lading heeft gehad? Wat betekent 'ouderwets' eigenlijk écht?

Oude Wet

'Ouderwets' was vroeger eigenlijk 'oudewets'. Die 'r' is er later pas tussen gekomen, omdat men dacht dat ze met een vergrotende trap te maken hadden. Maar 'oudewets' was gewoon een bijwoord bij 'oude wet'. Als iemand 'oudewets' was, dan betekende dat dus dat hij leefde volgens de oude wet. 

Met die oude wet werd het Oude Testament bedoeld. Vroeger werd het helemaal niet negatief bedoeld als iemand 'oudewets' was, maar betekende dat juist dat hij rechtschapen en een goed mens was. P.C. Hooft noemde zijn vader 'een man van de oude wet, effen en goedt'. 

Van positief naar negatief

Toen de 'r' ertussen kwam, ging de betekenis van 'oude wet' een beetje weg en kwam de betekenis 'uit de oude tijd' op. Ook toen was het nog niet een woord met een negatieve bijklank, maar juist een positieve. Men sprak bijvoorbeeld van 'deftige, ouderwetse huizen' of 'de ouderwetse Romeinen'.

Inmiddels is die positieve bijklank (bijna) helemaal weggevaagd. Als iets nu ouderwets wordt genoemd, dan kun je er wel vanuit gaan dat diegene het maar helemaal niets vindt. Toch is er nog wel een uitzondering waarin de positieve betekenis te zien is: 'ouderwets gezellig'.