maandag 1 december 2014

Slaaf

Een 'slaaf' (al dan niet met hoofdletter) kan op twee dingen duiden, namelijk ofwel een persoon die bezit is van een ander, of een persoon die tot een Slavisch volk behoort. Verwarring ontstaat dan ook makkelijk als je het hebt over 'slaven'. Is het toeval dat dit ene woord deze twee betekenissen heeft?

slaaf of Slaaf? 

Ons woord 'slaaf' is ontleend aan het middeleeuws Latijnse 'sclavus', 'mens die eigendom is van een ander'. Dat woord zelf is afgeleid van 'Slavus', 'iemand van Slavische afkomst'. Dit 'Slavus' is weer afgeleid van het Griekse 'sklabos', wat 'onvrije van Slavische afkomst' betekende. Hier had je de twee betekenissen eigenlijk in één woord. Een 'slaaf' en een 'Slaaf' hebben dus inderdaad iets met elkaar te maken. Maar hoe kwam dit tot stand?

Slavernij

In de Middeleeuwen was er in grote delen van Europa slavernij. Duitsers, Vikingen en Byzantijnen namen tijdens plundertochten vooral op de Balkan hele volkeren gevangen en maakten hen tot lijfeigenen. Deze slaven/Slaven verhandelden ze weer en zo kwamen Slavische slaven (en dus ook het woord 'slaaf') overal terecht. De (Balkan-)Slavische afkomst van deze groepen verklaart de betekenisovergang van 'Slaaf' naar 'slaaf'. Door de tijd heen heeft de betekenis zich uitgebreid tot 'lijfeigene' in het algemeen en betekent het niet meer alleen 'Slavische lijfeigene'. 

4 opmerkingen:

  1. De uitroep 'Slava Oekraini' blijkt iets als 'Glorie aan de Oekraine' te betekenen. Hoe is dit woord slava dan aan het voorgaande gerelateerd? Zijn de 'Slavische' volkeren ook 'Glorievolkeren'?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Nee. De Slaven noemen zichzelf "Slovani", wat samenhangt met het woord"slovo", dat "woord" betekent. "Slovani" waren dus degenen die ze konden verstaan. Het oud-Griekse "sklabos" is daar weer van afgeleid.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dus 'Slava Ukraini' betekent dus zoiets als 'Het woord van de Oekraine'? Ik kan die connectie met 'glorie' of 'overwinning' nog steeds niet maken!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Slovo betekent "woord", slava betekent "glorie". Die woorden hebben niets te maken met mekaar, ze zijn aparte woorden die op elkaar lijken. Het buitenland veranderde de "o" van Slovani naar een "a" gewoon.

      Verwijderen