Staan en zitten (en onverwachte verbanden)

Aron vroeg aan mij of ik wilde uitzoeken waar de woorden 'staan' en 'zitten' vandaan komen. Dat wilde ik zeker, maar niet alle woorden hebben een bijzonder interessante etymologie. Want ja, wie vindt het nou interessant om te weten dat 'rond' is afgeleid van het Latijnse 'rotundus', wat precies dezelfde betekenis had? Ik had dus al bijna de hoop opgegeven voor deze woorden, maar toen kwam ik toch nog wel iets grappigs tegen wat zeker de moeite waard is.

Staan en zitten

Het woord 'staan' vindt zijn oorsprong bij verschillende dode talen. Bijvoorbeeld bij het Latijn. Daar zijn er zelfs meerdere woorden die met ons 'staan' te maken hebben: 'stare' (staan), 'sistere' (doen staan), 'statuere' (ook doen staan) en 'statio' (het stilstaan, standplaats). Het Griekse 'histanai' (stellen) is ook een voorbeeld van een woord dat aan het begin stond van ons woord 'staan'. Verder was er onder andere ook nog het Oudkerkslavische 'stati' (gaan staan, stil blijven staan, worden).

Het is opmerkelijk dat ook het woord 'zitten' is voortgekomen uit verschillende dode talen. In het Latijn was dat 'sedere' (zitten) en in het Grieks hebben 'hedra' (zetel) en 'hézesthai' (gaan zitten) ermee te maken. Maar ook het Oudierse 'saidid' (zitten) is er een voorbeeld van.

Onverwachte verbanden 

Als je deze blog vaker leest, zul je inmiddels vast wel doorhebben dat woorden vaak verband houden met andere woorden. Verbanden die je je meestal niet zomaar realiseert. En zo is dat met deze woorden ook. 

Van het woord 'staan' zijn namelijk onder andere de woorden 'stand', 'statig', 'omstandigheid' en 'opstand' afgeleid. Die zijn misschien nog vrij duidelijk, maar wat dacht je van het woord 'stad'? Of 'station', 'stal' of 'stam'? 

Hetzelfde geldt voor 'zitten'. Dat woorden zoals 'zadel' en 'zetel' daarvan zijn afgeleid is geen verrassing, maar heb je ooit gedacht aan 'bezadigd'? En ook van het Griekse woord 'hedra' (zetel) zijn sporen terug te vinden in Nederlandse woorden, in samenstelling met het Griekse 'kata' (neer, naar beneden). Denk aan 'katheder' en 'kathedraal'. Het Latijnse woord voor 'zitten' (sedere) is nog terug te zien in woorden als 'president', 'dissident', 'subsidie' en 'sessie'. En een wel heel opmerkelijk woord dat met het Latijnse woord voor zitten te maken heeft, is 'nest'. Dit was in het Oudgermaans 'nizdo' en is gevormd uit 'ni' (neder) en 'zdo',wat te maken heeft met 'sedere'. Het woord 'nest betekent dus letterlijk 'plaats waar een dier gaat zitten'. Dit zijn een paar voorbeelden, maar er zijn op deze manier vast nog meer woorden te vinden die een verband hebben met 'staan' of 'zitten'! Bedankt voor je suggestie Aron :)