(Sinterklaas) kapoentje

Naar aanleiding van de blogpost van vorige week over het lieveheersbeestje, kwam de opmerking dat de kleine beestjes ook wel 'kapoentjes' genoemd worden. Maar waarom is dat zo? En heeft het iets te maken met 'Sinterklaas kapoentje'?

Kapoen

'Kapoen' komt van het Picardische 'capon', dat 'gesneden haan' betekende. Later kreeg het ook de betekenis 'schurk, deugniet', toen 'kapoen' een scheldnaam werd voor Joden, die sloeg op de besnijdenis.

Lieveheersbeestje

Maar wat heeft dat nou met een lieveheersbeestje te maken? Dat heeft te maken met het feit dat in de biologie kleine kevertjes ook wel 'haantjes' genoemd worden. Waarschijnlijk is dat de reden dat een ander woord voor lieveheersbeestjes 'kapoentje' is.

Sinterklaas kapoentje

'Sinterklaas kapoentje' slaat er niet op dat Sinterklaas een haan is. Hier speelt de betekenis 'schurk' meer een rol (hoe gek het ook klinkt). In de 19e eeuw bestond er namelijk een verhaal over 'Klaas kapoen', het prototype van een schurk. 'Sinterklaas kapoentje' zoals het in een kinderlied uit die tijd voorkwam, lijkt daarop gebaseerd te zijn (in een andere versie van het lied gaat het ook over 'Klaas kapoentje'). Het 'kapoentje' voor lieveheersbeestjes heeft dus niks te maken met Sinterklaas.