Planeet

Planeten zijn met het blote oog bijna niet te onderscheiden van sterren, als je ze al kunt zien. Met een telescoop of verrekijker kun je natuurlijk makkelijk het verschil zien, maar het enige wat je als verschil met het blote oog goed kunt zien is of het licht knippert of niet. Het licht van planeten knippert namelijk nooit en dat van sterren kan wel knipperen/fonkelen. Maar als je planeten voor een langere periode in de gaten houdt, zie je nog wel een verschil met sterren.

Dwalen

Het woord 'planeet' is een afkorting van het Griekse 'astèr planètès' (ἀστὴρ πλανήτης), dat 'dwalende ster' betekent (van het Griekse woord 'planao' (πλανάω), 'dwalen'). Planeten werden vroeger dus gewoon dwaalsterren genoemd.

Gekke banen

Het lijkt ook wel alsof planeten zich ten opzichte van gewone sterren in onregelmatige banen bewegen, oftewel dwalen. Als je ervan uit gaat dat alles in het heelal om de aarde heen draait, dan maken planeten inderdaad ook rare banen. Maar nu wij weten dat alles niet om de aarde, maar om de zon draait, is het ook te verklaren waarom de banen van planeten zo anders lijken dan die van sterren. Blijkbaar hadden ze in die tijd nog niet voldoende kennis daarvan om dat te begrijpen. Het is dus niet zo gek dat ze die gekke 'sterren' maar gewoon 'dwaalsterren' hebben genoemd. 

Bril

Ruim 6 op de 10 mensen dragen tegenwoordig een bril (of contactlenzen). Gelukkig hebben ze die uitgevonden. Maar waarom hebben ze het toen, rond het jaar 1300, eigenlijk een 'bril' genoemd? Nou, daar kunnen we kort over zijn. :)

Beril 

Vroeger gebruikte men geslepen platte schijfjes van een soort mineraal/edelsteen, die dan voor relikwieënkastjes werden gezet om de relikwie beter zichtbaar te maken. De optische eigenschappen van het mineraal werden hierdoor ontdekt en ons oogglas werd uitgevonden. Dit mineraal heette, hoe kan het ook anders, 'beril'. En nog steeds noemen wij die oogglazen een 'bril', ook al maken wij onze brillen tegenwoordig natuurlijk niet meer van beril.

Aarzelen

Aarzelen is voor ons een heel normaal woord. Ook in plechtige of officiële situaties kun je het gebruiken. Maar eigenlijk heeft dit woord helemaal niet zo'n deftige betekenis...

Aarz = aars

Het is misschien een raar idee, maar het 'aarz' in aarzelen komt van 'aars' (dus 'je achterste'). Er was vroeger een woord, 'aarzen', dat 'in de richting van de aars gaan' betekende, oftewel 'teruggaan'. Dat 'elen' is weer een frequentatief. De letterlijke betekenis van aarzelen is dus 'herhaaldelijk je achterste volgen'. Het woord werd oorspronkelijk dan ook gebruikt voor het terugtrekken van strijders op het slagveld die al vechtende terugweken en dus niet hun vijand de rug toe keerden. 

Naar de betekenis 'twijfelen'

Oorspronkelijk gold voor 'aarzelen' alleen de betekenis 'achteruitgaan', of 'teruggaan'. Rond de 17e eeuw kwam ook de figuurlijke betekenis 'terugdeinzen' op, die sinds toen op de voorgrond is gekomen. 'Aarzelen' in figuurlijke zin betekent eigenlijk gewoon 'een stap achteruit doen op het moment dat je moet handelen', dus 'niet zeker weten of je iets moet doen en wat je dan moet doen', dus 'twijfelen'. En als je het zo ('een stap achteruit doen') definieert, zie je nog wel de betekenis van 'je aars volgen' terug. 

Zoals ik al zei is het voor ons een woord wat net zo fatsoenlijk is als zoveel woorden. Maar toch is het grappig dat zelfs personen die over het algemeen deftig praten, zoals politici, vaak niet weten wat ze eigenlijk zeggen als ze 'aarzelen' zeggen. :)

Azië en Europa

Er wordt eigenlijk niet vaak bij stilgestaan, maar zelfs plaatsnamen, landnamen of werelddelen hebben vaak een etymologie. De naam van een plaats bijvoorbeeld kan iets te maken hebben met iets wat in die omgeving vaak voorkwam. Zo is er dus ook een etymologie van Europa en Azië, al zijn er twee verschillende verhalen over de herkomst van de namen van de twee werelddelen.

Herkomst van de namen

De naam 'Azië' komt uit het Semitisch, een oude taal waar onder andere het Arabisch, Amhaars, Hebreeuws en Maltees vandaan komen. Het komt van het woord 'waṣû' of 'aṣû', wat 'opkomen van de zon' betekent. Het woord 'Europa' komt van het Semitische woord 'erebu' (zonsondergang) of 'ereb' (avond). 

Oosten en westen

Je ziet dus dat de twee werelddelen qua naam de tegenovergestelde betekenis hebben. En dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat Azië in het oosten ligt (waar de zon dus opkomt) en Europa in het westen (waar de zon onder gaat). Daarom wordt (klein-)Azië soms wel aangeduid met 'het morgenland' en Europa met 'het avondland'.

Een ander verhaal 

Zoals ik al zei is er nog een verhaal over waar de naam 'Europa' vandaan komt. Zo zou het te maken hebben met een aardgodin die Europa heette. Eerst werd het noorden van Griekenland met 'Europe' aangeduid (waar die godin voorkwam) en van daaruit langzamerhand het hele gebied wat wij nu Europa noemen. Maar het zou zo toevallig zijn als de betekenissen van Azië en van Europa niet iets met elkaar te maken hebben dat ik toch geneigd ben om de betekenis die ik eerst noemde aan te hangen. En ook al zou dat dan niet de juiste zijn, dan vind ik het nog steeds een leuker verhaal. :)