Luipaard

Wie heeft het zich niet eens afgevraagd: waarom heet zo'n katachtig dier nou een 'lui paard'? Dat slaat gewoon helemaal nergens op. Ten eerste is een luipaard allesbehalve lui en ten tweede moet je wel erg scheel zijn om er een paard in te zien. Dus hoe zit het nou?

Leon Pardos

Ons woord 'luipaard' heeft niet altijd deze vorm gehad. Het komt namelijk via het Oudfranse 'leopart', het nog ouder Franse 'liepart' en 'leupart' en het Laatlatijnse 'leopardus' van het Griekse 'leopardos', wat gevormd was uit 'leon' en 'pardos'. Dat 'leon' had te maken met het feit dat het dier op een leeuw leek en 'pardos' betekende 'mannelijke panter'. Het dier werd gezien als een kruising van die twee dieren. 

De luipaard

Zoals te verwachten was, heeft ons woord 'luipaard' dus niets met een 'lui paard' te maken. Maar hoe komen wij dan aan die vorm? Net als bij heel veel andere woorden heeft ook hier volksetymologie weer een rol gespeeld. Het 'leon' werd namelijk door die volksetymologie aangepast tot 'lupen', wat 'loeren, iemand verraderlijk aanvallen' betekent, wat prima bij een luipaard past. Zo is dus het eerste deel van het woord, 'lui', erin geslopen. Het tweede deel is nog simpeler, want 'pardos' wordt natuurlijk makkelijk verbasterd tot 'paard'. Maar die verandering heeft nog een gevolg gehad, want de associatie met 'paard' heeft ook het woordgeslacht beïnvloed. Daarom zeggen we nu niet meer 'de luipaard', maar 'het luipaard'. Geen enkel deel van 'het luipaard' is dus meer hoe het bedoeld was, maar we snappen allemaal wat we ermee bedoelen en daar gaat het om. :)