maandag 30 juni 2014

Leuk

Het woord 'leuk' kan in het Nederlands heel veelzijdig gebruikt worden. We kunnen het gebruiken om aan te geven dat we het naar onze zin hadden, maar ook om aan te geven dat we iets grappig vinden, of iemand aardig vinden, of zelfs dat we een oogje op iemand hebben. Bovendien kunnen we ook nog zeggen 'dat is leuk', waarvan ik niet eens weet hoe ik uit moet leggen wat dat betekent. De definitie van leuk is dus moeilijk in een paar woorden te omschrijven. Helaas helpt de oorspronkelijke betekenis van het woord 'leuk' ons ook niet echt, want die zaait eerder alleen nog maar meer verwarring!

Lauw

Het lijkt raar, maar 'leuk' komt oorspronkelijk van 'lauw'. In het Engels heb je dan ook de term 'lukewarm', dat 'halfwarm/lauw' betekent en waarin duidelijk de overeenkomst tussen 'luke' en 'leuk' te zien is. Ook is het verband tussen 'lauw' en 'leuk' in het Nederlands nog in sommige dialecten terug te zien. Zo wordt in Sliedrecht 'leuk water' gezegd als er 'lauw water' bedoeld wordt. 

Kalm

Toch werd in het Nederlands 'leuk' bijna niet met de betekenis 'halfwarm' gebruikt. Het werd in het Nederlands meer gebruikt voor personen en betekende dan zoiets als 'kalm, bedaard'. Dat is natuurlijk ook wel te verklaren, want lauw water voelt ook kalm: je schrikt niet van de kou of de hitte. Ook deze betekenis zien we nog terug in het Nederlands. Denk maar eens aan 'doodleuk' of 'leukweg', die allebei zoiets betekenen als 'kalm, nuchter, onverschillig'. Ook in 'zich leuk houden', dat 'zich van de domme houden' betekent, zien we het terug. 

Leuk

Maar hoe heeft de betekenis dan van 'kalm' naar 'aardig, grappig' kunnen gaan? Dat is inderdaad best raar. Maar in 'zich leuk houden' met de betekenis 'zich van de domme houden' zit al wel iets van de betekenis 'grappig', of 'grappenmakerij'. Langzaamaan is die betekenis 'grappig' de andere betekenissen gaan overheersen en werd het dus de dominante betekenis voor het woord 'leuk'. En natuurlijk was de overstap naar 'aardig' ook niet zo moeilijk te maken, als je iemand 'grappig' vindt, vind je hem namelijk vaak ook 'aardig'. Uiteindelijk werd 'leuk' nog algemener en werd het gewoon een woord dat gebruikt wordt om aan te geven dat iets positief is. Zo heeft een woord dat dus eerst simpel gebruikt werd voor halfwarme dingen bij ons een plekje weten te veroveren waarvan wij niet eens meer weten welk plekje precies, zo moeilijk is 'leuk' nu te definiƫren.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten