Tompouce

Vandaag was er in het nieuws dat er aan de hand van (onder andere) de verkoop van oranjetompouces wordt gemeten hoe hoog de oranjekoorts in Nederland is. En wat blijkt? Nederlanders zijn nog helemaal niet zo heel erg bezeten van het voetbalfestijn als andere jaren. In de week voor het WK voetbal waren er zelfs minder oranjetompouces verkocht dan in de week voor Koningsdag. Niet zo indrukwekkend dus, alhoewel het na de overwinning op Spanje al wel wat meer toeslaat. Nu dus maar eens een verhaal over de achtergrond van de 'tompouce', om de bakkers eens een handje te helpen en mijn bijdrage aan de mentale steun voor het Nederlands elftal te leveren :).

Tom Pouce

Niet zo lang geleden in een land hier niet zo ver vandaan (Engeland) woonde er een jongetje, dat de naam Charles Sherwood Stratton (1838-1883) had. Alles ging goed, totdat hij zes maanden oud was, hij stopte opeens met groeien! Uiteindelijk is hij op latere leeftijd nog een beetje doorgegroeid en heeft een maximale lengte van 1,01 meter bereikt met een gewicht van 31 kilo. Op vierjarige leeftijd werd hij ontdekt door Phineas Taylor Barnum, de beroemdste Amerikaan van die tijd, van wie ook het gebruik van de naam 'jumbo' voor olifanten en grote dingen in het algemeen afkomstig is. Barnum had namelijk een circus en trainde Stratton als entertainer voor het publiek. Stratton was zijn eerste grote hit. Vooral met Strattons imitatie van Napoleon had hij veel succes. Barnum gaf Stratton de naam 'generaal Tom Thumb' (thumb = duim, uit het verhaal van klein duimpje). Tom Thumb kreeg een collega in Nederland (de Friese Jan Hannema), die zichzelf 'admiraal Tom Pouce' ('pouce' is de Franse vertaling voor 'thumb') noemde (hoe origineel...).

Tompouce

Het mag duidelijk zijn dat er een verband is tussen 'Tom Pouce' en het gebakje 'tompouce', maar jammer genoeg is het niet helemaal duidelijk hoe die overdracht is gegaan (ik weet het, erg teleurstellend)... Het lijkt een waarschijnlijk verhaal dat het gebakje in de tijd van Tom Thumb/Pouce zo genoemd is door een Amsterdamse banketbakker om het te onderscheiden van de grotere variant, maar ook dat valt weer te betwisten. De tompouce zoals wij hem kennen bestond toen namelijk al lang in Frankrijk. En dan zijn er ook nog de Italianen, die er zeker van zijn dat de tompouce zijn oorsprong rond Napels heeft, wat ook een oorzaak kan zijn voor het feit dat in andere talen een tompouce een 'napoleonbakelse' (Zweden), een 'napoleon/a nap' (Amerika), of een 'Napoleon' (Rusland) wordt genoemd. Maar wat dan wel weer opvallend is, is dat de Italianen het zelf een 'mille foglie' noemen, geïnspireerd door de Franse naam (millefeuille). Bovendien kan het 'napoleon' in de andere talen ook terugslaan op de imitatie van Napoleon door Tom Thumb.

Maar... wat is het nou?

Zoals ik al zei zijn er dus verschillende verklaringen voor en ik heb geen idee welke de ware is. Toch neig ik er zelf naar om de tompouce hoe dan ook te verbinden met Tom Pouce, het zou me namelijk niet verbazen als zo'n klein mannetje inderdaad in die tijd heel wat aandacht kreeg en voor heel wat inspiratie zorgde, ook bij de banketbakkers. En of het gebakje dan voor de eerste keer werd gemaakt in de tijd van Tom Pouce, of dat Tom Pouce alleen voor nieuwe inspiratie voor de naam zorgde, dat is mij om het even.

(Enne, als je nu ook zo'n zin hebt gekregen in een tompouce, ga dan dus allemaal voor die oranjetompouces en laat zien dat we wel wat trotser op het Nederlands elftal zijn dan de tot nu toe magere opbrengst van oranjetompouces doet denken!)