Handicap

Handicap is eigenlijk best een apart woord. Dat komt vooral doordat het een Engels leenwoord is en daardoor voor ons een beetje vreemd in de oren klinkt. Maar hoe is de geschiedenis van dit woord? Wat heeft het met een 'hand' en een 'cap' te maken?

Hand in cap

Het woord 'handicap' komt oorspronkelijk van een wedspel dat in Engeland eeuwen geleden populair was. Het werd door twee personen gespeeld, waarbij er een derde persoon als scheidsrechter was, die geld uit een hoofddeksel pakte. Vandaar de 'hand in cap', wat samengetrokken is tot 'handicap'.

Handicap match

Dat wedspel heeft natuurlijk nog niks te maken met onze betekenis voor het woord 'handicap'. Die betekenis kwam namelijk pas toen er in de achttiende eeuw een nieuw spel op kwam, een 'handicap match', ook wel 'handicap race' of gewoon 'handicap' genoemd. Dit was een race met meerdere paarden, waar net als bij het oude wedspel ook een scheidsrechter was die wat te zeggen had over de loop van het spel. De scheidsrechter besliste hier namelijk welk extra gewicht elk deelnemend paard moest dragen. In de tweede helft van de achttiende eeuw ging dit ook een rol spelen in andere sporten, een zwakke deelnemer kreeg bijvoorbeeld een puntenvoorsprong. Uiteindelijk kreeg 'handicap' de betekenis 'de aan de sterkere deelnemer opgelegde benadeling'. Hierdoor verviel de oude betekenis 'wedstrijd met handicap'. 

Het Nederlands heeft deze betekenisveranderingen redelijk traag overgenomen. In 1892 (meer dan een eeuw later dus), bestond bij ons nog steeds het woord 'handicap-race' (bij het zeilen bijvoorbeeld). Ook stond in de Van Dale zelfs nog tot 1924 als enige betekenis 'paardenwedren met voorgift'. Maar na verloop van tijd kreeg het toch een bredere, maatschappelijke betekenis, namelijk 'belemmering of gebrek waaruit een achterstand verklaarbaar is'. En zo zitten we toch bij de betekenis die wij nu ook kennen.