In de aap gelogeerd zijn

Ik ben gek op spreekwoorden, gezegden, zegswijzen, uitdrukkingen en alle andere vormen van taal die een beeld opwekken. Ze maken een stuk tekst gelijk een stuk leuker. Denk bijvoorbeeld aan 'als de kat van huis is, dansen de muizen', 'met een hete aardappel in de keel praten', of 'iets in één adem uitlezen'. Ik weet niet hoe dat bij jullie is, maar ik krijg gelijk een beeld in mijn hoofd van wat er letterlijk staat (dat maakt het juist zo leuk, zie je al blije muisjes of iemand met een hete aardappel in z'n keel voor je?). Helaas zijn er ook formuleringen waarmee ik niet echt iets kan en daar is 'in de aap gelogeerd zijn' een voorbeeld van. Eens kijken of we dat kunnen veranderen :)

In 't Aepjen

Deze uitdrukking gaat terug tot de tijd dat er in Amsterdam een café was dat 'in 't Aepjen' heette. Dat café bestaat trouwens nog steeds, aan de Zeedijk. Het is één van de twee nog bestaande laat-Middeleeuwse houten huizen in Amsterdam. De naam van het café zou ontstaan zijn doordat de vroegere eigenaar hier apen hield. Je kon hier ook slapen, waardoor de uitdrukking 'in de aap gelogeerd zijn' ontstaan is.

Een vervelende situatie

Maar hoe zit het dan met de betekenis 'in een vervelende situatie gekomen zijn', die wij nu voor de uitdrukking gebruiken? Hier zijn meerdere verklaringen voor.
De eerste is dat er veel ongedierte was in dat logement (door de apen die er gehouden werden), wat natuurlijk voor vervelende situaties zorgde als je dacht daar lekker te kunnen gaan slapen.
Een andere verklaring, die misschien wel met de eerste te maken heeft, is dat veel van de matrozen die in 'in 't Aepjen' gelogeerd hadden niet meer terug keerden van de barre reis naar Oost-Indië. Natuurlijk werden sowieso altijd veel matrozen slachtoffer van de barre omstandigheden aan boord, maar als je in 'in 't Aepjen' gelogeerd had, slonk de kans dat je Amsterdam nog een keer zou zien aanzienlijk. Ook hier zien we dus dat in 'in 't Aepjen' logeren nare gevolgen had.
De derde en laatste verklaring is dat er veel mensen werden aangetrokken door de ronselaars van de VOC die in het café zaten. Die lieten de alcohol namelijk flink stromen, maar wilden daarmee bereiken dat hun slachtoffers hun handtekening onder het contract zouden zetten. Dat de situatie er dan inderdaad niet al te rooskleurig uitzag als je 's ochtends wakker werd hoef ik je natuurlijk niet uit te leggen.
Drie verschillende verklaringen dus. Voor mijn gevoel ligt de derde het dichtst bij de betekenis die wij nu nog kennen voor deze uitdrukking, maar de verklaringen sluiten elkaar niet uit. Misschien zijn ze alle drie wel waar. Ik hoef het in ieder geval nooit meer zonder beeld te stellen als ik 'in de aap gelogeerd zijn' tegenkom!